Kontrakt menedżerski może mieć charakter umowy o pracę bądź umowy zlecenia. W praktyce występuje on najczęściej jako umowa o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o umowie zlecenia. Oznacza to, że dla celów ZUS osoba wykonująca pracę na podstawie kontraktu menedżerskiego (menedżer) traktowana jest jak zleceniobiorca. Tym samym z racji jej świadczenia podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu na zasadach przewidzianych dla tej grupy osób. Niekiedy praca na kontrakcie powoduje dla menedżera tytuł do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych. Zdarza się też, że kontrakt może być tytułem do ubezpieczeń pracowniczych.
Kontrakt i własna firma
• ubezpieczenia społeczne wyłącznie z kontraktu
Jeżeli przedsiębiorca zawarł kontrakt menedżerski w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności i osiąga przychody wyłącznie z tytułu pracy na kontrakcie, wtedy podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca, tj. z kontraktu. W tej sytuacji umowa kontraktu menedżerskiego jest traktowana jako jedyny tytuł do tych ubezpieczeń, a nie jako umowa wykonywana w ramach działalności gospodarczej. Stanowisko to potwierdza również ZUS w poradniku pt. "Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych", str. 52.
Osoba taka podlega wówczas obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Charakter dobrowolny ma dla menedżera wyłącznie ubezpieczenie chorobowe.
• zbieg tytułów do ubezpieczeń
Inaczej jednak będzie w przypadku, gdy w ramach posiadanego wpisu do CEIDG menedżer (oprócz przychodów z kontraktu) osiąga równocześnie inne przychody opodatkowane jak z prowadzonej działalności gospodarczej. Następuje wówczas tzw. zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych, tj.:
W takiej sytuacji należy brać pod uwagę art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z przepisu tego wynika bowiem, że osoba taka podlegać będzie obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu, który powstał wcześniej. Natomiast z drugiego tytułu ubezpieczenia te będą miały wtedy dla niej charakter dobrowolny. Jeśli zatem przykładowo osoba taka podlega ubezpieczeniom społecznym obowiązkowo z działalności gospodarczej (rozpoczęła jej prowadzenie jeszcze przez zawarciem kontraktu menedżerskiego), to wówczas z pracy na kontrakcie będzie im podlegać dobrowolnie.
Dodatkowo art. 9 ust. 2a tej ustawy zezwala w takim przypadku, po spełnieniu pewnych warunków, na zmianę tytułu do ubezpieczeń społecznych. Co oznacza, że po jej dokonaniu tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych będzie wykonywanie pracy na kontrakcie menedżerskim, a nie prowadzona działalność gospodarcza. Zaznaczyć jednak należy, że zmiana taka jest możliwa tylko wtedy, gdy przychód menedżera z pracy na kontrakcie (podlegający składkom ZUS) jest równy lub wyższy niż obowiązująca go najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, czyli:
W 2013 r. najniższa obowiązująca przedsiębiorcę podstawa wymiaru składek społecznych z działalności wynosi 2.227,80 zł lub 480 zł (dla korzystającego z ulgi).
Wobec tego, gdy przychód menedżera z kontraktu (podlegający składkom ZUS) będzie niższy od wskazanego wyżej minimum podstawy wymiaru składek społecznych z działalności, to bez wyjątku obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym będzie on podlegał z działalności gospodarczej. Oznacza to, że wtedy praca na kontrakcie będzie dla niego tytułem do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych. Jeśli wyrazi chęć przystąpienia do nich - obowiązkowe będzie dla niego ubezpieczenie wypadkowe.
• składka zdrowotna
Opisane wyżej reguły nie mają jednak zastosowania do składki na ubezpieczenie zdrowotne. Tytuły świadczące o obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego zawarte są w art. 66 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Wśród nich ustawodawca w pkt 1c) tego artykułu wymienia m.in. osoby prowadzące pozarolniczą działalność, a w pkt 1e) wskazuje m.in. na osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy K.c. dotyczące zlecenia.
Składka na to ubezpieczenie w tym przypadku jest należna i z działalności, i z pracy na kontrakcie. Jeżeli bowiem ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego (jako przedsiębiorca i menedżer ubezpieczony jako zleceniobiorca), składkę na to ubezpieczenie opłaca z każdego z tych tytułów odrębnie. Wynika to z art. 82 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Należy w tym miejscu wspomnieć, iż możliwa jest sytuacja, w której kontrakt menedżerski będzie stanowił dla menedżera jedyny tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Co oznacza, że składka zdrowotna będzie należna wyłącznie z umowy menedżerskiej. Bez obowiązku jej opłacania z działalności. Jest tak wtedy, gdy menedżer zawiera kontrakt w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności, lecz przychody osiąga wyłącznie z kontraktu.
Praca na etacie i kontrakcie w jednej firmie
Kontakt menedżerski, o charakterze umowy zlecenia, zawarty z własnym pracownikiem traktowany jest w ZUS jak umowa o pracę. Stąd pracownik wykonujący jednocześnie u własnego pracodawcy umowę menedżerską podlega z tego tytułu ubezpieczeniom w ZUS w sposób i na zasadach przewidzianych dla pracowników. Obligatoryjne są więc dla niego ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne. Z tytułu kontraktu zawartego z własnym pracownikiem płatnik nie przekazuje do ZUS dodatkowego zgłoszenia menedżera do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA. Osobę taką wykazuje w jednej pozycji raportu ZUS RCA z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia, tj. 01 10 X X.
Dla celów ubezpieczeniowych za pracownika uważa się bowiem nie tylko osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę. Pracownikiem jest także osoba świadcząca usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, o ile umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy bądź w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.)
Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.)
|