Ubezpieczenia w ZUS w razie zatrudnienia ucznia lub studenta na okres wakacji

W okresie letnim zwiększa się zainteresowanie pracodawców zatrudnieniem ucznia lub studenta przy wykonywaniu prac sezonowych. Korzystając z pracy tej grupy osób pracodawcy mogą mieć pewne oszczędności związane z opłacaniem składek ZUS. Poniżej omawiamy najczęściej wybieraną przez pracodawców formę zatrudnienia uczniów i studentów jaką są umowy cywilnoprawne.

Umowa zlecenia, umowa agencyjna lub inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych, wypadkowego) oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Ponadto zleceniobiorca może wnieść o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Wykonywanie ww. umów nie jest jednak tytułem do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego dla uczniów gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentów, do ukończenia 26 lat (art. 6 ust. 4 ustawy o sus i art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy zdrowotnej).

Ustalenie statusu ucznia

Rok szkolny we wszystkich szkołach i placówkach rozpoczyna się z dniem 1 września każdego roku, a kończy - z dniem 31 sierpnia następnego roku. Tak stanowi art. 63 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.). Dla celów ubezpieczeń w ZUS uczniem - do 31 sierpnia każdego roku - jest osoba, która:

• kontynuuje naukę w tej samej szkole,
   
• skończyła szkołę i rozpoczyna naukę w szkole, w której rok szkolny rozpoczyna się 1 września,
   
• ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki.

Osoba, która przedstawi zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe, dla celów składkowych jest uważana za ucznia do 30 września.

Spółka z o.o. zawarła umowę zlecenia na okres od 1 lipca do 31 października br. z osobą (19 lat), która w czerwcu br. ukończyła szkołę ponadgimnazjalną i nie zamierza dalej się kształcić.

Z tytułu umowy zlecenia osoba ta nie podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 1 lipca do 31 sierpnia 2014 r. Od 1 września br. należy zgłosić ją do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

Gdyby zleceniobiorca od 1 października br. podejmował studia pierwszego stopnia i przedstawił w spółce odpowiednie zaświadczenie o przyjęciu na studia, to umowa zlecenia przez cały okres jej wykonywania nie stanowiłaby tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

Ustalenie statusu studenta

Studentem jest osoba kształcąca się na studiach wyższych, tj. studiach pierwszego lub drugiego stopnia albo na jednolitych studiach magisterskich (art. 2 ust. 1 pkt 18k ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym - Dz. U. z 2012 r. poz. 572 z późn. zm.).

Zgodnie z przepisami ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym:

• studia pierwszego stopnia, to forma kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji pierwszego stopnia,
   
• studia drugiego stopnia, to forma kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający co najmniej kwalifikacje pierwszego stopnia, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji drugiego stopnia,
   
• jednolite studia magisterskie, to forma kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji drugiego stopnia.

Zwracamy uwagę! Nie posiadają statusu studenta uczestnicy studiów doktoranckich oraz uczestnicy studiów podyplomowych.

Osoba kształcąca się na studiach wyższych jest studentem od daty immatrykulacji, tj. aktu przyjęcia w poczet studentów uczelni i złożenia ślubowania do daty ukończenia studiów lub daty skreślenia z listy studentów. Jak wyjaśnił ZUS, jeżeli data formalnej immatrykulacji jest późniejsza niż dzień 1 października danego roku kalendarzowego, wówczas zwolnienie z obowiązku ubezpieczeń obejmuje także okres między 1 października a dniem immatrykulacji. Stanowisko ZUS dostępne jest na stronie internetowej (www.zus.pl) w poradniku pt. "Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych".

Datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego. Przy czym w przypadku kierunków lekarskiego, lekarsko-dentystycznego i weterynarii jest to data złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, a w przypadku kierunku farmacja - data zaliczenia ostatniej, przewidzianej w planie studiów praktyki. Tak wynika z art. 167 ust. 2 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.

Przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń w ZUS studenta wykonującego pracę na podstawie umowy zlecenia (agencyjnej, innej umowy o świadczenie usług) nie ma znaczenia jego obywatelstwo ani kraj odbywania przez niego studiów.

Firma zatrudniła na podstawie umowy zlecenia na okres od 20 czerwca do 31 sierpnia 2014 r. studenta (24 lata) studiów magisterskich, który w dniu 2 lipca br. obronił pracę dyplomową.

Osoba ta z tytułu umowy zlecenia nie podlegała ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 20 czerwca do 2 lipca 2014 r. Od 3 lipca do 31 sierpnia 2014 r. z tytułu umowy zlecenia należy zgłosić ją do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

Przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń należy mieć na uwadze, że dla celów składkowych, za studenta nie uważa się osoby, która ukończyła studia pierwszego stopnia i od 1 października rozpoczyna studia drugiego stopnia. Jak wynika z art. 167 ust. 2a ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia, zachowuje prawa studenta do dnia 31 października roku, w którym ukończyła te studia. Tym samym po wejściu w życie ww. przepisu (od 1 października 2011 r.), uważaliśmy, że osoby te w ww. okresie również nie podlegają oskładkowaniu z tytułu wykonywania ww. umów cywilnoprawnych. Tego stanowiska nie podzielił ZUS. W wymienionym już wyżej poradniku, czytamy, że: "(…) Użyte w tym przepisie (art. 167 ust. 2a ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym - przypis redakcji) sformułowanie »zachowuje prawa studenta« nie jest tożsame z posiadaniem statusu studenta w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 18k ustawy. (…)".

Osoba prowadząca działalność gospodarczą zawarła umowę zlecenia na okres od 1 lipca do 31 października 2014 r. z osobą fizyczną w wieku 22 lat, która w dniu 30 czerwca br. obroniła dyplom na studiach pierwszego stopnia uzyskując tytuł licencjata. Od 1 października br. podejmie ona studia drugiego stopnia.

Osoba ta z tytułu umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 1 lipca do 30 września 2014 r. Od 1 do 31 października 2014 r. umowa zlecenia nie będzie stanowiła tytułu do ubezpieczeń.

Zatrudniając studenta (ucznia) na podstawie umowy zlecenia (agencyjnej, innej umowy o świadczenie usług) należy jeszcze pamiętać o jego wieku. Wraz z ukończeniem 26 lat wykonywana przez niego umowa zlecenia (agencyjna, inna umowa o świadczenie usług) objęta jest składkami ZUS.

Spółka z o.o. na okres od 1 lipca do 31 sierpnia 2014 r. zatrudniła na podstawie umowy zlecenia studenta urodzonego 26 lipca 1988 r. Z tytułu umowy zlecenia nie podlega on ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jedynie w okresie od 1 do 25 lipca 2014 r. (w dniu 26 lipca br. student ukończy 26 lat).

Od 26 lipca 2014 r. spółka z o.o. obowiązana będzie zgłosić studenta z tytułu wykonywanej umowy zlecenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Po zakończeniu umowy powinna wyrejestrować studenta z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA.

Wyłączenie z obowiązku ubezpieczeń uczniów lub studentów w wieku do 26 lat nie dotyczy umowy zlecenia (agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług) zawartej z własnym pracodawcą lub wykonywanej na jego rzecz. W takich okolicznościach traktowana jest ona tak jak umowa o pracę i objęta składkami ZUS.