Składki ZUS za pracownicę przebywającą na urlopie wychowawczym

Pracownica 20 marca 2013 r. urodziła dziecko i od tego dnia przebywała na urlopie macierzyńskim (podstawowym i dodatkowym), a następnie na urlopie rodzicielskim. Bezpośrednio po ich zakończeniu od 19 marca do 9 maja br. korzystała z urlopu wypoczynkowego zaległego i bieżącego, po którym przeszła na urlop wychowawczy. Jak ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu korzystania z urlopu wychowawczego? Nadmieniamy, że pracownica jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy i otrzymuje, obok wynagrodzenia określonego w stałej miesięcznej wysokości, premię miesięczną.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Tak ustalona kwota w przypadku pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz nie wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o sus (czyli w 2014 r. nie wyższa niż 2.247,60 zł). Wynika to z art. 18 ust. 5b i 14 ustawy o sus oraz wyjaśnień ZUS. Pisaliśmy na ten temat m.in. w UiPP nr 1/2014, str. 16-17.

Ustalając wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy należy stosować odpowiednio przepisy ustawy zasiłkowej i komentarz ZUS do tej ustawy (z wyłączeniem niektórych uregulowań). Przy czym wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru składek nie pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez pracownika. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte. W przypadku, gdy ubezpieczony rozpoczął korzystanie z urlopu wychowawczego przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, należy uwzględniać wynagrodzenie uzyskane u danego płatnika składek za pełne miesiące kalendarzowe.

W przypadku gdy w okresie, za który wynagrodzenie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru składek pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia wskutek nieprzepracowania części miesiąca z przyczyn usprawiedliwionych, to należy:

• wyłączyć wynagrodzenie za miesiąc, w którym pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy,
   
• przyjąć po uzupełnieniu wynagrodzenie za miesiąc, w którym pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy.

Na równi z dniami, w których pracownik świadczył pracę, traktuje się dni urlopu wypoczynkowego i inne dni nieobecności w pracy, za które zachowuje on prawo do wynagrodzenia.

Przyjmując założenia z pytania, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od maja 2013 r. do kwietnia 2014 r. Z tego okresu należy wyłączyć wynagrodzenie oraz premie za miesiące od maja 2013 r. do marca 2014 r., w których pracownica z przyczyn usprawiedliwionych nie przepracowała ani jednego dnia bądź przepracowała mniej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy.

W podstawie wymiaru uwzględnieniu podlega więc wyłącznie wynagrodzenie za kwiecień 2014 r., w którym pracownica przebywała na urlopie wypoczynkowym.

Zwracamy uwagę! Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy jest traktowane tak jak wynagrodzenie za pracę. Jeżeli pracownica przebywała na urlopie wypoczynkowym choć jeden miesiąc kalendarzowy, to do ustalenia podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym należy przyjąć wynagrodzenie za ten miesiąc. Gdyby urlop nie obejmował pełnego miesiąca, a byłby to jedyny miesiąc, który może zostać przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru składek, to wynagrodzenie za ten miesiąc podlegałoby uzupełnieniu do kwoty jaką pracownica by uzyskała gdyby pracowała cały miesiąc.

Przyjmujemy dane z poprzedniego przykładu oraz dodatkowo, że za kwiecień br. pracownica uzyskała wynagrodzenie urlopowe w wysokości 2.500 zł (wraz z premią).

Obliczona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym wynosi 2.500 zł, tj. (2.500 zł x 1 m-c) : 1 m-c.

W związku z tym, że faktyczna podstawa wymiaru jest wyższa od maksymalnej podstawy na ww. ubezpieczenia (2.500 zł > 2.247,60 zł), składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należy obliczać od podstawy 2.247,60 zł.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu za miesiąc, w którym ubezpieczenia te trwały tylko przez część miesiąca (np. z powodu rozpoczęcia urlopu w trakcie miesiąca). W takim przypadku kwotę podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego, czyli obecnie 520 zł.

Przyjmujemy dane z poprzednich przykładów. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania w maju 2014 r. na urlopie wychowawczym ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu i wynosi 1.595,07 zł, zgodnie z wyliczeniem: 2.247,60 zł : 31 dni maja x 22 dni podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w maju. Za czerwiec 2014 r. podstawa na ww. ubezpieczenia wyniesie 2.247,60 zł.

Zarówno za maj, jak i za czerwiec 2014 r. podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota 520 zł.