Zawarliśmy umowę o dzieło z osobą fizyczną, która z tego tytułu otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 2.000 zł miesięcznie. W tym okresie opłacała ona za siebie składki na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe. ZUS stwierdził, że zawarta umowa nie jest dziełem tylko zleceniem i od tej umowy powinny być opłacane składki. Osoba wykonująca umowę zgodziła się na zaliczenie opłaconych przez nią składek na poczet należnych z umowy zlecenia. Jak postąpić w tej sytuacji? Czy ZUS przeksięguje te składki na nasze konto, a my dopłacimy różnicę?
Zgodnie z obowiązującą w polskim prawie zasadą swobody umów, o charakterze prawnym umowy decydują strony umowy. Oznacza to, że strony zawierając umowę mogą jej treść kształtować według swobodnego uznania i zawrzeć taką umowę jaka im najbardziej odpowiada. Dokonując jednak wyboru określonego rodzaju umowy, strony muszą przestrzegać obowiązujących przepisów, w tym Kodeksu pracy i Kodeksu cywilnego. Charakter prawny umowy określa przede wszystkim jej treść oraz warunki i okoliczności towarzyszące jej wykonywaniu. Tym samym o rodzaju umowy nie decyduje wyłącznie jej nazwa. Umowa o dzieło jest uregulowana w Kodeksie cywilnym. Jest to umowa rezultatu. Na podstawie tej umowy podmiot składający zamówienie zamawia u wykonawcy wykonanie określonego dzieła, a wykonawca za zapłatą wynagrodzenia zobowiązuje się to dzieło stworzyć lub przetworzyć do takiej postaci w jakiej wcześniej nie istniało. Dziełem tym musi być skonkretyzowany przez strony rezultat (efekt). Umowa ta ma co do zasady charakter jednorazowy. Natomiast umowa zlecenia, to umowa starannego działania. Jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu.
Ważne: Zgodnie z art. 68 ustawy o sus do zakresu działania ZUS należy m.in. stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych oraz kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych. |
ZUS ma prawo badania zarówno faktu zawarcia określonej umowy, jak i jej ważności oraz do weryfikowania, czy płatnik dokonuje zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych osób, które posiadają bądź powinny posiadać tytuł do objęcia tymi ubezpieczeniami. Ustalenia kontroli opisuje w protokole kontroli (art. 91 ustawy o sus). Płatnik składek zobowiązany jest do złożenia odpowiednich dokumentów ubezpieczeniowych w terminie 30 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli (gdy nie kwestionuje tych ustaleń). W razie gdy płatnik składek nie zgadza się z tymi ustaleniami, ZUS wydaje decyzję, od której stronom, tj. płatnikowi i ubezpieczonemu przysługuje odwołanie do właściwego sądu.
W sytuacji przedstawionej w pytaniu zleceniobiorca podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu - od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Płatnik składek powinien więc złożyć w ZUS:
Po złożeniu korekty dokumentów rozliczeniowych na koncie płatnika powstanie niedopłata składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz ewentualnie Fundusz Pracy i FGŚP (gdy ubezpieczony nie ukończył 55 lat - kobieta, 60 lat - mężczyzna). Należności te powinny zostać opłacone wraz z odsetkami za zwłokę.
Odpowiadając na drugie pytanie wyjaśniamy, że nawet, gdy ubezpieczony złoży wniosek o przeksięgowanie składek jakie opłacał za siebie w związku z przystąpieniem do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych na konto zleceniodawcy, ZUS nie może takiego wniosku zrealizować. Takiej możliwości nie dopuszczają obowiązujące przepisy. W konsekwencji całość składek powinien opłacić zleceniodawca. Oczywiście z uwagi na to, że część składek na ubezpieczenia społeczne, a także składka na ubezpieczenie zdrowotne, są finansowane ze środków ubezpieczonego, zleceniodawca może zwrócić się do ubezpieczonego o zwrot tych składek. Jednak takie rozliczenie odbywa się poza ZUS.
Zwracamy uwagę! Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje osobom, które nie spełniają warunków do objęcia tymi ubezpieczeniami obowiązkowo (art. 7 ustawy o sus). Ponieważ w okresie, w którym ubezpieczony samodzielnie opłacał za siebie składki na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe posiadał on tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń (umowę zlecenia), powinien wyrejestrować się z tych ubezpieczeń (na formularzu ZUS ZWUA), z datą od której posiadał tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Ponadto powinien złożyć w trybie korekty zerowe deklaracje rozliczeniowe za ten okres. Nadpłacone składki zostaną przez ZUS zwrócone ubezpieczonemu.
|