Ubezpieczenia w ZUS członka zarządu spółki z o.o.

W jednoosobowej spółce z o.o. jest dwuosobowy zarząd. Prezes zarządu chce być zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Spółka ma pełnomocnika do podpisywania takich umów. Czy w umowie o pracę można określić rodzaj wykonywanej pracy jako prezes zarządu spółki? Dodatkowo zatrudniony prezes będzie na podstawie powołania otrzymywać wynagrodzenie za pełnienie funkcji. Czy jest to zgodne z przepisami? Czy z obydwu tytułów będzie podlegał ubezpieczeniom w ZUS?

Nie ma przeszkód, aby w umowie o pracę określić rodzaj pracy - jako wykonywanie obowiązków prezesa zarządu spółki. Kontrowersyjne może być jednak pobieranie wynagrodzenia za sprawowanie zarządu na podstawie dwóch tytułów prawnych, tj. umowy o pracę i samego powołania do zarządu. Dlatego też w razie zatrudnienia na stanowisku prezesa zarządu powinien on pobierać wynagradzanie tylko na podstawie umowy o pracę.

Status prawny członka zarządu spółki z o.o. jako organu osoby prawnej określają przepisy Kodeksu spółek handlowych. Natomiast jego sytuację jako pracownika określają zasadniczo przepisy Kodeksu pracy oraz postanowienia umowy o pracę.

Podobnie wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 marca 2012 r. (sygn. akt II PK 169/11, M.P.Pr. 2012/7/371-372) podkreślając, że osobę fizyczną pełniącą funkcję członka zarządu w spółce prawa handlowego może jednocześnie wiązać ze spółką stosunek organizacyjno-prawny i stosunek pracy.

Według art. 201 § 4 K.s.h. członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Przy czym przez powołanie w istocie należy tu rozumieć ustanowienie zarządu. Powołanie jest więc ogólnym terminem obejmującym każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego do pełnienia funkcji w zarządzie spółki. Może to być więc na przykład wybór, powołanie, wskazanie. Od woli spółki zależy, czy stosunek organizacyjny będzie wyłączną podstawą wykonywania obowiązków oraz czy będzie odpłatny.

Zwykle następstwem stosunku organizacyjnego (bycia członkiem zarządu spółki) może być nawiązanie stosunku obligacyjnego (np. umowy o pracę, umowy o zarządzanie). Kodeks spółek handlowych nie rozstrzyga bowiem jednoznacznie w jakiej formie mogą być zatrudniane osoby mające pełnić funkcje członków zarządu tych spółek. Powoduje to, że w praktyce do zatrudnienia członków zarządu stosowane są różne podstawy prawne, takie jak: umowa o pracę, umowa zlecenia oraz kontrakty menedżerskie. Jednakże członek zarządu nie może pobierać wynagrodzenia za sprawowanie zarządu na podstawie dwóch tytułów prawnych, czyli umowy o pracę i samego powołania go do zarządu. Byłoby to bowiem wynagrodzenie wypłacane z dwóch tytułów prawnych w istocie za jedną i tą samą pracę. Dlatego też rozwiązaniem problemu zawartego w pytaniu może być albo zawarcie umowy o pracę na stanowisku prezesa zarządu i zaprzestanie pobierania wynagrodzenia z tytułu powołania do zarządu, albo też zatrudnienie (zawarcie umowy o pracę) na innym stanowisku. To drugie rozwiązanie może jednak budzić pewne wątpliwości. Gdyż ta sama osoba byłaby wówczas powołana na stanowisko prezesa zarządu i zarazem zatrudniona (na podstawie umowy o pracę) na innym, podległym mu (niższym) stanowisku. Prezes zarządu spółki jest bowiem pod względem organizacyjnym przełożonym pozostałych pracowników. Dlatego też najbezpieczniejsze wydaje się zawarcie umowy o pracę na stanowisku prezesa zarządu i równoczesne zaprzestanie pobierania wynagrodzenia z tytułu powołania do zarządu.

Odpowiadając na ostatnie z pytań wyjaśniamy, że członek zarządu pełniący tę funkcję na podstawie powołania nie podlega z tego tytułu ubezpieczeniom w ZUS. Przepisy ustawy o sus i zdrowotnej wśród tytułów do ubezpieczeń nie wymieniają bowiem takiego tytułu. Gdyby jednak z członkiem zarządu została zawarta umowa o pracę, to podlegałby on obligatoryjnie ubezpieczeniom społecznym wszystkich ryzyk i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako pracownik. Jak już wyżej wskazano może on pełnić swoją funkcję także na podstawie umowy zlecenia lub kontraktu menedżerskiego. Są to również tytuły do obowiązkowych ubezpieczeń w ZUS. Przyjmując, że kontrakt menedżerski został zakwalifikowany jako umowa o świadczenie usług do której, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, to członek zarządu pełniący swoją funkcję na podstawie ww. umów cywilnoprawnych podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ubezpieczeniu wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu, natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dla niego dobrowolne.

Z pytania nie wynika czy członek zarządu jest równocześnie wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. Gdyby tak było w istocie, to jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność podlegałby obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu) oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wówczas też zatrudnienie na podstawie umowy o pracę skutkowałoby zbiegiem tytułów do ubezpieczeń rozstrzyganym zgodnie z art. 9 ust. 1 i 1a ustawy o sus, a na podstawie umowy cywilnoprawnej na zasadach określonych w art. 9 ust. 2 ustawy o sus. Z każdego tytułu obowiązkowa byłaby składka zdrowotna.